Китоби "Тоҷикон"
Таърихи халки худро надониста, ояндаро барпо кардан мумкин нест. Таърихи башарият гувохй медихад, ки халки точик аз кадимулайём хамчун халки буньёдкор машхур буд ва ин анъанаи неки кадимаро давом дода истодааст. Фарзандони фарзонаи тоҷик ҳамеша бо шаъну шараф, садоқат ва мардонагӣ аз сарзамини аҷдодӣ ва арзишҳои миллии халқи тоҷик дифоъ ва дифоъ кардаанд. Дар ташаккули хар як миллат бузургоне хастанд, ки номи онхо ба хотири халк хеч гох фаромуш нахохад шуд. Хушбахтона, дар таърихи тамаддуни халқи тоҷик чунин шахсиятҳо зиёданд ва онҳо на танҳо ифтихори халқи мо, балки ифтихори мардуми ҷаҳон низ ҳастанд. Академик Бобоҷон Ғафуров узви фахрии созмонҳои илмии кишварҳои хориҷӣ, доктори фахрии як қатор созмонҳо ва донишгоҳҳои бонуфузи дохиливу хориҷӣ, барандаи Ҷоизаи байналмилалии ба номи Ҷавоҳирлал Неҳру ва ҷоизаҳои кишварҳои хориҷӣ мебошад. «Тоҷикон» намояндагии халқи тоҷиканд. ҳамчун миллати мутамаддин ва таърихӣ барои наслҳои гузашта, имрӯз ва оянда.
Академик Бобоҷон Ғафуров яке аз фарзандони бузурги халқи тоҷик, узви фахрии созмонҳои илмии хориҷӣ, доктори фахрии як қатор созмонҳо ва донишгоҳҳои бонуфузи дохилию хориҷӣ, дорандаи Ҷоизаи байналмилалии ба номи Ҷавоҳирлал Неҳру ва барандаи ҷоизаҳо мебошад. аз мамлакатхои хоричй. Барои наслхои гузашта, имруза ва оянда осори Бобочон Гафуров — точикон халки точикро хамчун миллати мутамаддин ва таърихй муаррифй мекунад. Китоби академик Бобоҷон Ғафуров «Тоҷикон» соли 1972 аз чоп баромад ва хеле зуд маҳбубият пайдо кард. Қаҳрамони халқи тоҷик, академик Бобоҷон Ғафуров дар болои китоби «Тоҷикон», ки шиносномаи халқи тоҷик маҳсуб мешавад, пайваста заҳмат кашидааст. Тули солҳои таҳқиқ ва таҳияи ин шоҳасар афроде пайдо шуданд, ки миллатро бадбинӣ карда, дар фаъолияти таърихию таҳқиқотии Бобоҷон Ғафуров монеа эҷод мекарданд. Ин гурўњи кўтоњандеш намехостанд, ки арзишњои асосї ва идомаи ташаккулу бунёди халќи тољик сарчашмаи наслњои оянда бошанд. Аммо бо вуҷуди ин мушкилот фарзанди фарзонаи миллат, академик Бобоҷон Ғафуров “Тоҷикон. Таърихи бостонӣ, бостонӣ ва асрҳои миёна” – шоҳасари халқи тоҷикро таълиф кардааст, ки аз муқаддима ва шаш боб иборат аст. Дар ин китоби бебаҳо аз бунёди ҷомеаи ибтидоӣ то пайвастани тоҷикон ба Русия, бо санаву рӯйдодҳои таърихии равшан маълумоти муфассал оварда шудааст.
Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар суханронии худ ба муносибати 100-солагии зодрӯзи академик Бобоҷон Ғафуров дар соли 2008 таъкид карда буданд: «Китоби «Тоҷикон» алангае буд, ки торики сахифахои таърихи халки точикро равшан мекард».
Бобоҷон Ғафуров аз тамоми маъхазҳои хаттии дар он замон ёфтшуда, инчунин маълумотҳои археология, забоншиносӣ, антропология, нумизматика ва дигар илмњо истифода кардааст. Дар эҷоди ин китоб ӯ беш аз 2000 сарчашмаҳои дохиливу хориҷӣ, монография, брошюра ва мақолаҳои илмӣ самаранок истифода кардааст. Ин китоб дар баробари «Шоҳнома»-и Абулқосим Фирдавсӣ, «Таърихи Бухоро»-и Абӯбакри Наршаҳӣ ва «Сиёсатнома»-и Низомулмулк барои садсолаҳои оянда ҳамчун шиносномаи халқи тоҷик хидмат хоҳад кард.
Дар таърих кам аст, ки пешвои сиёсӣ ё сиёсатмадоре пайдо шавад, ки ҳамзамон ба ду касб: илмӣ ва идоракунӣ машғул бошад. Хурсандиовар аст, ки Бобочон Гафуров аз чумлаи хамин гуна пешкадамон буд. Агар дар фаъолияти роҳбарии худ барои ташаккул ва шукуфоии Тоҷикистон пайваста кӯшиш ба харҷ дода бошад, пас дар фаъолияти илмии худ ба илми таъриху шарқшиносии миллӣ асос гузошта, ба рушди таъриху фарҳанги ғании халқи тоҷик бахшидааст. Шарқшинос Бобоҷон Ғафуров дар тули умри худ мероси ғании осори фарҳангию таърихӣ гузоштааст, ки теъдоди онҳоро ҳудуди 400 адад арзёбӣ кардан мумкин аст.Дар байни ин осори пурарзиш метавон бо ифтихор ном бурд, ки “Тоҷикон”, “Таърихи халқи тоҷик дар як мухтасар», «Давраи Кӯшониён ва тамаддуни чахонй», «Омӯхтани тамаддуни Осиёи Миёна», «Мустамликадорй ва харакати миллй-озодихохй дар мамлакатхои Осиёи Чануби Шаркй», «Ал-Форобй дар таърихи тамаддун» ва «Искандари Макдунй». ва Шарқ». Китоби мутафаккири барҷаста, Қаҳрамони Тоҷикистон Бобоҷон Ғафуров «Тоҷикон» беҳтарин намунаи таърихӣ аст, ки тули солҳои зиёд арзиши худро гум накардааст. Дар он таърихи на танхо халки точик, балки тамоми инсоният инъикос ёфтааст. Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми худ ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон (26.12.2019) таъкид доштанд: «Мо бояд аҷдодони худро бидонем, ки мо ориёием онҳоро гиромӣ дорем ва аз онҳо ифтихор кунем. ориёии мо.Дар ин росто ба Ҳукумати кишвар супориш дода мешавад, ки таърихи пуршарафи халқи моро амиқ омӯхта, асари бунёдии академик Бобоҷон Ғафуров «Тоҷикон»-ро аз ҳисоби Хазинаи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дубора нашр намояд. Тоҷикистон ва то таҷлили 30-солагии Истиқлолияти давлатӣ онро ҳамчун туҳфаи Сарвари давлат ба ҳар як оилаи кишвар ройгон тақсим кунад.»
Ин иқдоми наҷиб ва башардӯстонаи Сарвари давлат бори дигар эҳтиром ба таъриху фарҳанги миллӣ ва фарзандони фарзонаи миллатро собит месозад. Дар партави сиёсати дурандешонаи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба мо, тоҷикон зарур аст, ки таърихи пуршарафи халқи худро донем ва эҳтиром кунем, саҳифаҳои дурахшони қаҳрамониву шуҷоати ниёгонро омӯзем ва ҳамчун асоси идеяи ватандӯстӣ ва садоқат ба Ватан эҳтиром гузорем.
Кимати илмии ин кори фундаменталй багоят калон аст. Бобочон Гафуров бо мехнати бисьёрсолаи худ моро ва халкхои чахонро ба сахифахои таърихи дурахшони халкамон шинос кард. Натиљаи асосии фаъолияти чандинсолаи академик Бобољон Ѓафуров дар соњаи таърихнигорї далели он аст, ки мардуми тољик ориёї ва ќадимтарин мардуми Осиёи Миёна аст. Дар ташаккули ҳуввияти миллии халқи тоҷик саҳм гузоштааст. Бобочон Гафуров фарзанди махбуби Ватан ва халки точик аст. Бо итминон метавон гуфт, ки номи неки ин муаррихи бузурги миллат дар ёди наслҳои мардуми бостонӣ, фарҳангӣ ва тамаддуни тоҷик абадӣ хоҳад монд.
Валиев Давлатёр – рузноманигор